1.
Waar komen wij vandaan?
Spirituele leraren en wetenschappers zien een cyclus in de geschiedenis van de mensheid: geweld –> vrede –> groei –> verschil tussen welvaart en welzijn –> geweld –> vrede –> groei … We lijken gevangen in een systeem maar beseffen dat niet. Als we deze cyclus willen doorbreken, moeten we ons realiseren hoe ver we van de natuur af staan.
Geweld geeft uiteindelijk een vorm van vrede, die automatisch tot groei leidt. En ook een verschil geeft van aandacht voor welzijn naar welvaart en algemeen belang. Is dat één keer bereikt, dan blijkt er een verschil te zijn ontstaan, in die periode van vrede, tussen arm en rijk. Waardoor opnieuw onvrede en geweld gaan ontstaan. En dan herhaalt zich de cyclus.
De evolutie van licht naar materie
De meeste sterrenkundigen geloven dat er ongeveer veertien miljard jaar geleden een oerknal plaatsvond. Uit het niets? Meerdere grote natuurkundige, filosofische geleerden en mystici beweren dat materie gestold bewustzijn is, en dat bewustzijn bestaat in de frequentie van licht. Vooralsnog is bewustzijn op het niveau van lichtfrequenties als bestaansgrond van onze werkelijkheid nog niet uitputtend onderzocht of wetenschappelijk bewezen. Maar het is een van de meest veelbelovende hypothesen om het wezen van de werkelijkheid, inclusief onszelf, te doorgronden. Een van de meest prikkelende vragen die in het verdere onderzoek naar voren komt, is de vraag: is alles voortgekomen uit licht?
Biologische evolutie
Als we iets meer uitzoomen naar de ontwikkeling van het leven op aarde, dan zien we dat deze slechts een fractie van alle tot nu toe verstreken tijd betreft. Volgens de oerknaltheorie bestaat ons universum veertien miljard jaar. Pas enkele miljarden jaren na de oerknal ontstond het eerste eencellige leven. En ‘pas’ 650 miljoen jaar geleden bracht de evolutie de eerste wezens met een wervelkolom voort. Onze soort ‘homo sapiens’ is echt een nieuwkomer. Want de mens loopt pas sinds 120.000 jaar rond op aarde. Als we zo in vogelvlucht naar onze biologische evolutie kijken; wat voor ontwikkelingsruimte biedt de toekomst dan wel niet?
Culturele evolutie
Als we kijken naar onze bewustzijnsontwikkeling zien we in een nog korter tijdsbestek van enkele millennia grote veranderingen optreden. Ons wereldbeeld wordt eerst gevormd door magisch denken, waarin wij de dingen en de dingen zichzelf door geheimzinnige innerlijke krachten zouden kunnen bewegen. Daarna volgde het mythisch denken, waarin hogere machten aan de touwtjes trekken. En ten slotte is ons wereldbeeld gevormd door logisch of wetenschappelijk denken. We ontwikkelen kennis met behulp van empirische waarneming en rationele gevolgtrekkingen.
De evolutie van ons mensbeeld
In deze verschillende stadia van ons bewustzijn blijft echter steeds één ding hetzelfde: de mens staat in diens eigen beleving telkens centraal. De afgelopen eeuwen heeft deze antropocentrische visie steeds meer deuken opgelopen. We kunnen spreken van al te menselijke ‘narcistische krenkingen’. Want achtereenvolgens verloren we met Galilei onze centrale positie in het heelal, met Darwin de schepping, met Freud verdween onze autonomie, en met de Hubble-telescoop de centrale positie van ons heelal. Ten slotte bleef zelfs van de basis van ons ik, ons bewustzijn, een empirische verklaring uit. Wat zal het volgende stadium aan ontwikkeling brengen?
Ontwikkeling van ons bewustzijn
Kijken we naar de grote lijn van de sturende bewustzijnsontwikkeling, dan lijkt de richting voorspelbaar. In de volgende fase ontwikkelen we een harmonieus includerend bewustzijn. De bestaande politieke structuren vormen het belangrijkste knelpunt.
Als we een natuurwet in de politieke geschiedenis van de mens proberen te ontdekken, dan zien we een cyclus (een grote wet van materie en bewustzijn in alle ruimte en tijd). In onze menselijke politieke geschiedenis is die te begrijpen als: geweld – vrede – groei – verschil tussen welvaart en welzijn – oorlog – vrede – groei – enzovoort.
Het werkt zo: ergens in de wereld is geweld. Dat wordt opgelost en er ontstaat enige vorm van vrede. Daardoor is groei mogelijk. Bij de ene persoon of natie ontstaat meer groei dan bij de andere. Misschien is dit een gevolg van het feit dat de ene groep meer georiënteerd is op welzijn, en de andere groep meer op welvaart? Welvaart is een illusie. Welzijn staat dichter bij de menselijke en natuurlijke aard dan welvaart. (Jäger, Harari, Blom)
Welvaart en welzijn
De cyclus (een grote wet van materie en bewustzijn in alle ruimte en tijd) kunnen we binnen de menselijke politieke geschiedenis begrijpen als: geweld – vrede – groei. Het gaat hierbij ook om het verschil tussen mensen met een voorkeur voor welzijn, en mensen met een voorkeur voor welvaart. De mensen met een grotere welvaart gaan macht uitoefenen over mensen met minder aandacht voor welvaart. De mensen die in de verdrukking komen, gaan reageren. Zo ontstaat telkens oorlog, vrede, groei, enzovoort.
Geloofsovertuigingen kunnen een gevangenis worden. Ze kunnen ons ook op het ervaringsniveau brengen dat godsbeelden en andere traditionele religieuze voorstellingen transcendeert. De evolutie is niet ten einde. De oneindige samenhang der dingen zal zich manifesteren in dit ene ogenblik. Wij zijn daarmee deel van de evolutie en kunnen invloed uitoefenen.
